ชื่อเรื่อง : การพัฒนาน้ำยาฆ่าเชื้อที่ปนเปื้อนบนมือแบบสำเร็จรูปสำหรับผู้ประกอบการด้านอาหาร

ผู้วิจัย/ผู้เรียบเรียง : นางชุติมา วิไลพันธ์

คณะทำงาน/อาจารย์ที่ปรึกษา : ดร.ฆรณี ตุ้ยเต็มวงศ์

ที่มา : วิทยานิพนธ์เรื่อง การพัฒนาน้ำยาฆ่าเชื้อที่ปนเปื้อนบนมือแบบสำเร็จรูปสำหรับผู้ประกอบการด้านอาหาร ภาควิชาจุลชีววิทยา

คณะวิทยาศาสตร์ บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ปี 2545

แหล่งสืบค้นฉบับเต็ม : สำนักห้องสมุด มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ วิทยาเขตบางเขน

กลุ่มสินค้า : 1549 ผลิตภัณฑ์อาหารอื่นๆ

เทคโนโลยี : การจัดการสุขอนามัยในอุตสาหกรรมอาหาร

Keyword : น้ำยาฆ่าเชื้อ จุลินทรีย์

การพัฒนาน้ำยาฆ่าเชื้อที่ปนเปื้อนบนมือแบบสำเร็จรูปสำหรับผู้ประกอบการด้านอาหาร

ปัจจุบันมีการแพร่ระบาดของโรคติดเชื้อทางอาหารและส่งผลถึงขั้นทำให้เสียชีวิต ซึ่งสาเหตุหนึ่ง

ของการเกิดโรคมาจากพนักงานผู้ประกอบการไม่ได้ล้างมือ และ แพร่เชื้อลงสู่อาหาร หรือเกิดการปนเปื้อน

ข้าม เนื่องจากมือเป็นส่วนที่จะต้องสัมผัสกับอาหารมากที่สุด ดังนั้นถ้ามือสกปรกจากสาเหตุต่างๆ เช่น จาก

การเดินทาง การทำงาน ประเภทกวาดพื้น ถูพื้น เก็บขยะ หลังจากเข้าห้องน้ำแล้วไม่ได้ล้างมือก่อนการ

ทำงาน จากการทำงานในส่วนของวัตถุดิบส่วนที่ยังไม่ผ่านกระบวนการปรุงสุกแล้วมาสัมผัสกับผลิตภัณฑ์

ในส่วนที่ปรุงสุกแล้ว หรือผู้ประกอบการขาดความรู้ความเข้าใจถึงความสำคัญของการล้างมือ รวมถึงขั้น

ตอนการล้างมือที่ถูกต้อง ทำให้เกิดแพร่กระจากของจุลินทรีย์ก่อโรคหรือเกิดการปนเปื้อนลงในผลิตภัณฑ์

ต่างๆ ซึ่งส่งผลเป็นอันตรายต่อผู้บริโภค ฉะนั้นการล้างมือให้สะอาดเป็นสิ่งที่สำคัญและจำเป็น รวมทั้งควร

จะต้องมีการล้างมือทุกครั้งก่อนที่จะเริ่มปฏิบัติงาน ระหว่างและหลังปฏิบัติงาน หรือทำการล้างมือทุกครั้ง

หลังกระทำกิจกรรมต่างๆ ดังที่กล่าวมา โดยการล้างมือด้วยน้ำยาฆ่าเชื้อที่ปนเปื้อนมือแบบสำเร็จรูปจึงเป็น

สิ่งจำเป็นที่จะช่วยอำนวยความสะดวกให้กับกลุ่มผู้ประกอบการด้านอาหาร

ผู้วิจัยจึงได้ศึกษาการพัฒนาน้ำยาฆ่าเชื้อโดยองค์ประกอบของน้ำยาฆ่าเชื้อที่ปนเปื้อนบนมือแบบ

สำเร็จรูปเพื่อป้องกันการปนเปื้อนข้าม มีความสะดวก ใช้ง่าย และราคาถูกลง ทั้งเอื้อประโยชน์ต่อความ

ปลอดภัยในการจำหน่านหรือการบริโภคอาหารขณะเดินทาง เช่น บนรถยนต์ เรือ รวมทั้งกิจกรรมรูปแบบ

ต่างๆ เช่น การเข้าค่าย ปิกนิก หรืออื่นๆ

การทดลองเพื่อพัฒนาผลิตภัณฑ์น้ำยาฆ่าเชื้อที่ปนเปื้อนมือแบบสำเร็จรูป เริ่มจากการเตรียมสูตร

ผลิตภัณณฑ์น้ำยาฆ่าเชื้อที่ปนเปื้อนบนมือแบบสำเร็จรูปที่เหมาะสม โดยมีองค์ประกอบหลักต่างๆ คือ สารที่

มีฤทธิ์ทำลายจุลินทรีย์ ในการทดลองใช้ benzalkonium chloride, chitosan, ethyl alcohol, PCMX และ

triclosan สารที่ทำหน้าที่เป็นตัวทำละลาย ในการทดลองใช้ isopropanal และ acetic acid สารที่ให้ความชุ่ม

ชื้นและถนอมผิวคือ glycerine, propylene glycol, sunflower oil และ isopropyl myristate สารที่ช่วยเสริม

ฤทธิ์ทำลายจุลินทรีย์คือ allatoin และทำการปรับอัตราส่วนของส่วนประกอบต่างๆ ตามความเหมาะสม โดย

ในเบื้องต้นได้พัฒนาขึ้นทั้งสิ้น 76 สูตร โดยมีสูตรพื้นฐาน (ไม่มีสารที่มีฤทธิ์ทำลายจุลินทรีย์) 2 แบบคือ

แบบที่ 1 ประกอบด้วย isopropanal glycerine และ propylene glycon แบบที่ 2 ประกอบด้วย

isopropanal, sunflower oil และ isopropyl myristate และทำการผสมสารที่มีฤทธิ์ในการทำลายจุลินทรีย์

ในอัตราส่วนที่เหมาะสม

จากนั้นนำผลิตภัณฑ์ดังกล่าวตรวจหาความไวของจุลินทรีย์ ต่อสารยับยั้ง ( Sensitivity test ) โดยวิธี

Agar diffusion method และนำผลการทดลองไปศึกษาการทดสอบทางสถิติ พบว่าสารที่มีฤทธิ์ทำลาย จุลิ

นทรีย์ในสูตรพื้นฐานแบบที่ 1 ให้ผลการทดลองดีกว่าในแบบที่ 2 และสารที่มีฤทธิ์ทำลายจุลินทรีย์แต่ละ

ชนิดที่เลือกใช้นั้นพบว่า ผลิตภัณฑ์รหัส 131 และ 961 ซึ่งมี Triclosan ร้อยละ 0.25 มีประสิทธิภาพในการ

ยับยั้งจุลินทรีย์มากที่สุด และเมื่อนำผลิตภัณฑ์ 131 และ 961 ศึกษาประเมินความชอบผลิตภัณฑ์ โดย

ทดสอบกับมือผู้ประกอบการด้านอาหารจำนวน 100 คน จากโรงงานผลิต ไก่แช่แข็ง พบว่า ผลิตภัณฑ์ รหัส

131 มีคะแนนความชอบมากกว่า 961 และสามารถลดปริมาณจุลินทรีย์ได้ถึง 100 เปอร์เซ็นต์ เมื่อเทียบกับ

ผลิตภัณฑ์ทางการค้าบางชนิด ดังนั้นจึงสามารถใช้เป็นผลิตภัณฑ์น้ำยาฆ่าเชื้อแบบสำเร็จรูป เพื่อช่วย

อำนวยความสะดวกให้กับผู้ประกอบการทางด้านอาหารเพื่อป้องกันการปนเปื้อนข้ามได้อย่างรวดเร็ว และ

ไม่ยุ่งยาก