ร่องรอยการใช้น้ำของกระบวนการ (Water footprint of a process step)

ร่องรอยการใช้น้ำของกระบวนการสามารถแบ่งออกเป็น 3 ส่วน คือ ร่องรอยการใช้น้ำสีน้ำเงินของกระบวนการคือ ตัวชี้วัดการใช้น้ำเพื่อการบริโภคที่เรียกว่า น้ำสีน้ำเงิน (blue water) เช่น น้ำผิวดินหรือน้ำใต้ดิน ซึ่งในแง่การใช้น้ำเพื่อการบริโภค หมายถึง น้ำที่เกิดขึ้นในกรณีใดกรณีหนึ่งต่อไปนี้

• น้ำที่ระเหยออกมา
• น้ำที่รวมอยู่ในผลิตภัณฑ์
• น้ำที่ไม่ไหลกลับสู่แหล่งน้ำเดิม
• น้ำที่ไม่ไหลกลับสู่แหล่งน้ำในช่วงเวลาเดิม

ร่องรอยการใช้น้ำสีน้ำเงินของกระบวนการสามารถคำนวณได้จากสมการที่ 1

ร่องรอยการใช้น้ำสีเขียวของกระบวนการ คือ  ตัวชี้วัดการใช้น้ำสีเขียว (green water) ของมนุษย์ ซึ่งน้ำสีเขียวหมายถึง ปริมาณฝนที่ตกลงบนพื้นดินที่ไม่ไหลไปหรือเก็บกักไว้ใต้ดิน แต่ถูกเก็บไว้ในดินหรืออยู่บนดินชั่วคราว ดังนั้นร่องรอยการใช้น้ำสีเขียวจึงหมายถึง ปริมาณการบริโภคน้ำฝนในระหว่างกระบวนการ โดยเฉพาะอย่างยิ่งผลิตภัณฑ์ที่เกี่ยวข้องกับการเกษตรและป่าไม้ (ผลิตภัณฑ์ที่มาจากพืชและไม้) ซึ่งสามารถคำนวณร่องรอยการใช้น้ำสีเขียวได้จากสมการที่ 2

ร่องรอยการใช้น้ำสีเทาของกระบวนการ คือ ตัวชี้วัดระดับของมลพิษทางน้ำที่เกี่ยวข้องกับกระบวนการ โดยคำนวณจากปริมาณน้ำที่ใช้ในการบำบัดน้ำเสียให้เป็นน้ำดีตามค่ามาตรฐาน ซึ่งสูตรที่ใช้ในการคำนวณหาปริมาณร่องรอยการใช้น้ำสีเทาแสดงดังสมการที่ 3

ร่องรอยการใช้น้ำของผลิตภัณฑ์ (Water footprint of a product) 

ร่องรอยการใช้น้ำของผลิตภัณฑ์หมายถึง ปริมาณน้ำทั้งหมดที่ใช้ในการผลิตผลิตภัณฑ์ทั้งทางตรงและทางอ้อม โดยพิจารณาทั้งน้ำใช้และน้ำเสียที่เกิดขึ้นในทุกขั้นตอนของสายการผลิต การคำนวณร่องรอยการใช้น้ำของผลิตภัณฑ์สามารถคำนวณได้ 2 วิธี คือ 

วิธีการรวมสายโซ่ (chain-summation approach) ใช้ในกรณีที่ระบบการผลิตนั้นผลิตออกมาเพียงผลิตภัณฑ์เดียวเท่านั้นซึ่งง่ายกว่าวิธีการแบบขั้นตอนสะสมดังภาพที่ 1 และสามารถคำนวณค่าออกมาได้โดยใช้สมการที่ 4

วิธีการแบบขั้นตอนสะสม (step-wise accumulativeapproach) คือ การคำนวณ ร่องรอยการใช้น้ำของผลิตภัณฑ์โดยการรวมค่าร่องรอยการใช้น้ำของวัตถุดิบ ทรัพยากรและผลิตภัณฑ์ขาเข้าที่เป็นปัจจัยสำคัญในขั้นตอนสุดท้ายของการผลิตเพื่อให้ได้มาซึ่งผลิตภัณฑ์นั้นๆ ดังแสดงไว้ในภาพที่ 2 และสามารถคำนวณได้จากสมการที่ 5 ถึง 7

รูปแบบอย่างง่ายของวิธีการคำนวณร่องรอยการใช้น้ำแบบขั้นตอนสะสมของผลิตภัณฑ์ เมื่อมีการนำผลิตภัณฑ์หนึ่งผลิตภัณฑ์เข้าสู่กระบวนการผลิตและได้ผลิตภัณฑ์ออกมาเพียงผลิตภัณฑ์เดียวสามารถเขียนแทนได้ดังสมการที่ 8