ประเทศคู่ค้าน้ำมันถั่วเหลืองของไทย สิงหาคม 2557
ตุลาคม 2559
ประเทศไทยเป็นประเทศที่นำเข้าเมล็ดถั่วเหลืองมาสกัดเป็นน้ำมันถั่วเหลืองเพื่อใช้ในการบริโภคภายในประเทศเกือบทั้งหมด แม้ว่าจะมีการส่งออกไปยังต่างประเทศบ้างก็ตาม แต่มีปริมาณเพียงเล็กน้อยเท่านั้น ซึ่งหากเทียบกับประเทศที่ผลิตและส่งออกน้ำมันถั่วเหลืองของอย่างสหรัฐอเมริกา
บราซิล หรืออาร์เจนตินา จะพบว่าประเทศไทยมีส่วนแบ่งการตลาดน้อยมาก ประเทศไทยจึงยังไม่ถือได้ว่าเป็นประเทศที่มีความสามารถเพียงพอที่จะเป็นคู่แข่งทางการค้ากับประเทศใดได้
สำหรับประเทศที่เป็นคู่ค้าสำคัญของประเทศไทยในการนำเข้าเมล็ดถั่วเหลืองในปี 2556 ได้แก่ประเทศบราซิล มีปริมาณนำเข้าอยู่ที่ 0.848 ล้านตัน คิดเป็นมูลค่านำเข้า 20,431 ล้านบาท โดยมีสัดส่วนร้อยละ 77 ของมูลค่านำเข้าทั้งหมด รองลงมาจะนำเข้าจากสหรัฐอเมริกา ร้อยละ 20.24 อาร์เจนตินา ร้อยละ 1.18 และประเทศอื่นๆ ได้แก่ แคนาดา กัมพูชา และปารากวัย
1. บราซิล
ประเทศที่มีผลผลิตถั่วเหลืองสูงสุดเป็นอันดับ 1 โดยพบว่าปี 2556 บราซิลมีผลผลิตอยู่ที่ 82 ล้านตัน (http://www.usda.gov/oce/commodity/wasde/latest.pdf) เมื่อเทียบกับผลผลิตรวมของโลกอยู่ที่ร้อยละ 31 นอกจากนี้บราซิลยังเป็นประเทศที่มีประสิทธิภาพในการผลิตถั่วเหลืองอย่างมาก โดยอัตราผลผลิตต่อไร่อยู่ที่ 483 กิโลกรัมต่อไร่ (ปี 2556) เมื่อเทียบกับประเทศไทยที่มีผลผลิตต่อไร่อยู่ที่ 468 กิโลกรัมต่อไร่ (ส้านักงานเศรษฐกิจการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ์) ทั้งนี้สายพันธุ์ถั่วเหลืองที่ปลูกในประเทศไทยเป็นสายพันธุ์ชนิดที่ไม่มีการตัดแต่งพันธุกรรม (non-GMO) ขณะที่บราซิล หรือประเทศที่ผลผลิตต่อไร่สูงอย่างสหรัฐอเมริกาหรืออาร์เจนตินาเป็นถั่วเหลืองชนิดตัดแต่งพันธุกรรม
1.1 การผลิตน้ำมันถั่วเหลือง
ผลผลิตน้ำมันถั่วเหลืองของบราซิลมีแนวโน้มที่เพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่องโดยในช่วงปี 2552-2556 มีอัตราการเติบโตเฉลี่ยร้อยละ 2.53 ในปี 2556 มีผลผลิตประมาณ 7.10 ล้านตัน เพิ่มขึ้นจากปี 2555 ร้อยละ4.79 และคาดว่าในปี 2557 ปริมาณการผลิตน้ำมันถั่วเหลืองของบราซิลจะขยายตัวเล็กน้อยประมาณร้อยละ 0.2
1.2 การส่งออกน้ำมันถั่วเหลืองในปี 2556 บราซิลมีปริมาณส่งออกน้ำมันถั่วเหลืองอยู่ที่ 1.4 ล้านตัน จัดเป็นประเทศผู้ส่งออกอันดับ 2 ของโลก มีส่วนแบ่งตลาดโลกคิดเป็นร้อยละ 14 ของปริมาณส่งออกของโลก รองจากอาร์เจนตินาในช่วง 10 ปีที่ผ่านมาพบว่าประเทศบราซิลมีแนวโน้มการส่งออกลดลงต่อเนื่องโดยเฉลี่ยร้อยละ 4 ต่อปีทั้งนี้เป็นผลมาจากราคาน้้ามันปิโตรเลียมที่เพิ่มสูงขึ้น ทำให้บราซิลหันมาใช้น้ำมันถั่วเหลืองเป็นพลังงานทดแทน โดยพิจารณายอดการบริโภคภายในประเทศที่มีอัตราเพิ่มขึ้นมาก จากปี 2547 ปริมาณการบริโภคน้ำมันถั่วเหลืองในประเทศอยู่ที่ 3.09 ล้านตัน