ชื่อเรื่อง : การปฏิบัติหลังการเก็บเกี่ยวที่มีผลต่อคุณภาพของเมล็ดพันธุ์และการปนเปื้อนสารพิษอะฟลาทอกซินในถั่วลิสง

ผู้วิจัย/ผู้เรียบเรียง : นายนรินทร์ พุ่มดียิ่ง

คณะทำงาน/อาจารย์ที่ปรึกษา : รศ. ดร.จวงจันทร์ ดวงพัตรา

ที่มา : วิทยานิพนธ์ เรื่อง การปฏิบัติหลังการเก็บเกี่ยวที่มีผลต่อคุณภาพของ

เมล็ดพันธุ์และการปนเปื้อนสารพิษอะฟลาทอกซินในถั่วลิสง

ภาควิชาพืชไร่นา มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ปี 2545

แหล่งสืบค้นฉบับเต็ม : สำนักห้องสมุดมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ วิทยาเขตบางเขน

กลุ่มสินค้า : 1531 ผลิตภัณฑ์จากธัญพืช

เทคโนโลยี : เทคโนโลยีหลังการเก็บเกี่ยว

Keyword : สารพิษอะฟลาทอกซิน / ถั่วลิสง

การปฏิบัติหลักการเก็บเกี่ยวที่มีผลต่อคุณภาพของเมล็ดพันธุ์และการปนเปื้อนสารพิษอะฟลาทอกซินในถั่วลิสง

ถั่วลิสงจัดเป็นพืชน้ำมันชนิดหนึ่งที่มีความสำคัญทางเศรษฐกิจ ปัจจุบันถั่วลิสงของไทยยังคงมีคุณ

ภาพต่ำ การใช้ประโยชน์จากถั่วลิสงทั้งใช้เป็นเมล็ดพันธุ์และเพื่อการบริโภค มักพบปัญหาที่สำคัญ คือ การ

ปนเปื้อนสารพิษอะฟลาทอกซินที่เกิดจากเชื้อรา Aspergillus spp. ฉะนั้นควรมีแนวทางควบคุมหรือจำกัด

การเกิดเชื้อราและการปนเปื้อนสารพิษอะฟลาทอกซินในระดับการผลิต หรือในระดับไร่นาและหลังการเก็บ

เกี่ยวผลผลิต

ส่วนในระดับเกษตรกรปัญหาส่วนใหญ่ที่พบ คือ การเก็บเกี่ยวช้า ลดความชื้นไม่ทันคือตากไม่แห้ง

ส่งผลให้เชื้อราสร้างสารพิษอะฟลาทอกซินปนเปื้อนมากับถั่วลิสงในระยะเก็บเกี่ยว และเพิ่มมากขึ้นใน

ระยะตากแห้ง ดังนั้นควรมีการป้องกันตั้งแต่ระยะเก็บเกี่ยว รวมถึงกระบวนการหลังการเก็บเกี่ยว ได้แก่ วิธี

การเก็บเกี่ยว การลดความชื้น การป้องกันความเสียหายที่อาจเกิดขึ้นกับฝักและเมล็ด การขนย้าย การเก็บ

รักษา และ การป้องกันโรคและแมลง ดังนั้นการปฏิบัติการหลังการเก็บเกี่ยวตลอดจนการเก็บรักษาจึงเป็น

แนวทางในการช่วยลดปัญหาการผลิตถั่วลิสงให้ปลอดภัยจากสารพิษอะฟลาทอกซินได้

รูปแบบการศึกษา

จากการศึกษาการปฏิบัติหลังการเก็บเกี่ยวที่มีผลต่อคุณภาพของเมล็ดพันธุ์และการปนเปื้อนสารพิษ

อะฟลาทอกซินในถั่วลิสง4 พันธุ์ คือ

- เกษตรศาสตร์ 50

- เกษตร 1

- ไทนาน 9

- ขอนแก่น 60-3

โดยใช้วิธีการหลังการเก็บเกี่ยว 3 วิธีคือ

- ปลิดฝักหลังจากถอนแล้วทิ้งไว้ในแปลง 2 สัปดาห์

- ปลิดฝักทันทีแล้วเก็บในที่ร่ม 2 สัปดาห์

- ปลิดฝักแล้วตากทันที

หลังจากนั้นลดความชื้นถั่วลิสงที่ได้จาก 3 วิธี ให้เหลือ 9 เปอร์เซ็นต์ และเก็บรักษาไว้ในห้องเก็บที่

ไม่มีการควบคุมอุณหภูมิและความชื้นสัมพัทธ์เป็นเวลา 9 เดือนและตรวจสอบคุณภาพเมล็ดและการปน

เปื้อนสารพิษอะฟลาทอกซินทุกๆ 3 เดือน

สรุปผลการทดลอง

1. การปลิดฝักทันทีแล้วเก็บไว้ในที่ร่ม ทำให้ถั่วลิสงมีความงอกและความแข็งแรงสูงสุด และมีการ

ปนเปื้อนสารพิษอะฟลาทอกซินสูงเช่นกัน

2. การเก็บรักษาถั่วลิสงไว้ 9 เดือน ที่อุณหภูมิห้อง มีเปอร์เซ็นต์การงอก 80 เปอร์เซ็นต์และถึงแม้ว่า

อายุการเก็บรักษานาน9 เดือน ยังคงสามารถนำไปปลูกทำพันธุ์ได้ นอกจากนี้ปริมาณการปนเปื้อนสารพิษ

อะฟลาทอกซินหลังการเก็บรักษาไว้ 9 เดือน ไม่แตกต่างจากก่อนการเก็บรักษา และปริมาณสารพิษอะฟลา

ทอกซินไม่เกิน 50 ppb พบว่า ไม่มีผลต่อคุณภาพเมล็ดพันธุ์