Area based Industry

แนวโน้มอุตสาหกรรมเครื่องแกงสำเร็จรูปไทย โดย คุณธนาภรณ์ ภาษาประเทศ กรรมการบริหาร/ผู้จัดการฝ่ายขายต่างประเทศ และคุณวรรณชมพู ชัยสารวิวัฒน์ ผู้จัดการทั่วไป บริษัท พิบูลย์ชัยน้ำพริกเผาไทยแม่ประนอม จำกัด

พฤศจิกายน 2558

รายละเอียด :

อุตสาหกรรมเครื่องแกงสำเร็จรูปมีการพัฒนาสู่อุตสาหกรรมขนาดใหญ่ และมีแนวโน้มขยายตัวเพิ่มขึ้นตามกระแสความนิยมของอาหารไทยในต่างประเทศ จากข้อมูลสถิติการค้าระหว่างประเทศของไทยโดยกระทรวงพาณิชย์ พบว่า สถานการณ์การส่งออกเครื่องแกงสำเร็จรูปของไทยในปี พ.ศ. 2558  มีปริมาณการส่งออก 15,568.57 ตัน คิดเป็นมูลค่ากว่า 1,662.11 ล้านบาท โดยมีตลาดส่งออกหลัก ได้แก่ ออสเตรเลีย สหรัฐอเมริกา และ สหราชอาณาจักร ถึงแม้เศรษฐกิจทั่วโลกชะลอตัวก็ตาม แต่การส่งออกโดยรวมมีอัตราขยายตัวเพิ่มขึ้นจากปี 2557 ร้อยละ 9.68 

โอกาสการเติบโตในต่างประเทศสำหรับอุตสาหกรรมเครื่องแกงสำเร็จรูป มีการวางเป้าหมายอย่างไรนั้น ศูนย์อัจฉริยะเพื่ออุตสาหกรรมอาหาร ได้รับเกียรติจาก คุณธนาภรณ์ ภาษาประเทศ ปัจจุบันดำรงตำแหน่ง กรรมการบริหาร/ผู้จัดการฝ่ายขายต่างประเทศ และคุณวรรณชมพู  ชัยสารวิวัฒน์ ปัจจุบันดำรงตำแหน่ง ผู้จัดการทั่วไป มาช่วยถ่ายทอดประสบการณ์ในภาคธุรกิจ การผลิต การตลาด ผลิตภัณฑ์ใหม่ รวมถึงมุมมองแนวโน้มอุตสาหกรรมเครื่องแกงสำเร็จรูปไทยในอนาคตไว้อย่างน่าสนใจ ดังนี้

เกี่ยวกับบริษัท
    บริษัท พิบูลย์ชัยน้ำพริกเผาไทยแม่ประนอม จำกัด ก่อตั้งปี พ.ศ.2502 โดยเริ่มจากผลิตสินค้า “น้ำพริกเผาไทย" บรรจุขวดแก้ว ภายใต้เครื่องหมายการค้าตรา “แม่ประนอม” ต่อมาได้พัฒนาธุรกิจเป็นผู้ผลิตและจำหน่ายน้ำพริกเผาไทย เครื่องจิ้ม น้ำพริกแกง และเครื่องปรุงรสต่างๆ ภายใต้เครื่องหมายการค้า “ตราแม่ประนอม” และ “ตราครัวสยาม” จากการดำเนินธุรกิจอย่างมุ่งมั่น ผนวกกับวิสัยทัศน์ที่ก้าวไกลของผู้บริหาร จึงได้พัฒนาศักยภาพอย่างต่อเนื่องทั้งในด้านคุณภาพและมาตรฐาน เพื่อให้ผู้บริโภคได้รับความปลอดภัยและประโยชน์สูงสุด รวมถึงมีการนำเทคโนโลยีที่ทันสมัยมาใช้ในกระบวนการผลิต  การวิจัยและพัฒนาผลิตภัณฑ์ ตลอดจนการพัฒนากระบวนการผลิตผลิตภัณฑ์ให้ได้มาตรฐาน ทำให้บริษัทฯได้รับการรับรองระบบคุณภาพมาตรฐานสากล เช่น GMP, HACCP, ISO 9001, BRC และ HALAL  นโยบายหลักในการผลิตสินค้า คือ ผลิตภัณฑ์ทุกชนิดของ “แม่ประนอม” ปราศจากสีเจือปน ไม่ใส่ผงชูรส และไม่ใช้วัตถุกันเสียใดๆ เพื่อผู้บริโภคจะได้รับความปลอดภัย  อีกทั้งยังนำพืชสมุนไพรที่เป็นโภชนาการอาหารเพื่อสุขภาพมาเป็นส่วนประกอบในการผลิต จึงนับว่าส่วนผสมทั้งหมดล้วนเป็นสารอาหารจากธรรมชาติอย่างแท้จริง ผลิตภัณฑ์ “ตราแม่ประนอม” ได้รับการยอมรับจากผู้บริโภคอย่างกว้างขวางทั้งชาวไทยและชาวต่างชาติ  และส่งสินค้าออกไปจำหน่ายยังทั่วโลก ทำให้บริษัทฯ มีเจตนารมณ์อันแน่วแน่ในการที่จะรักษามาตรฐานการผลิตสินค้าให้เป็นที่ไว้วางใจจากผู้บริโภค พร้อมทั้งพยายามคิดค้นและพัฒนาผลิตภัณฑ์ใหม่ๆ ออกสู่ตลาดอย่างสม่ำเสมอ เพื่อให้ตรงความต้องการของผู้บริโภคอย่างสูงสุด และถือเป็นความสำเร็จอันยิ่งใหญ่และเป็นความภาคภูมิใจของบริษัทฯ เป็นอย่างยิ่ง ที่ผลิตภัณฑ์ตรา “แม่ประนอม” เป็นหนึ่งในอาหารไทยที่คนทั่วโลกให้การยอมรับ

สถานการณ์อุตสาหกรรมเครื่องแกงสำเร็จรูปไทยในปัจจุบันและแนวโน้ม
    จากอดีตจนถึงปัจจุบัน การดำรงวิถีชีวิตของคนไทยจะมีความเป็นอยู่ที่มีความละเอียด พิถีพิถันในหลายๆ ด้าน โดยเฉพาะเรื่องอาหารการกิน ซึ่งจะเห็นได้จากความหลากหลายของอาหารไทยที่มีการปรุงแต่งให้มีความสวยงามน่ารับประทานและปรุงรสให้มีความอร่อยจนเป็นที่ยอมรับจากนานาชาติ เครื่องปรุงแต่งอาหารไทยที่สำคัญ คือ เครื่องแกงต่าง ๆ ซึ่งเป็นปัจจัยสำคัญในการผลิตอาหารของทุกครัวเรือน เครื่องแกงเป็นผลิตภัณฑ์ที่ทำจากเครื่องเทศและสมุนไพรต่างๆ เช่น พริกสด พริกแห้ง หัวหอม กระเทียม ข่า ตะไคร้ ผิวมะกรูด บดผสมให้เข้ากัน อาจมีส่วนประกอบอื่น เช่น กะปิ น้ำตาล น้ำปลา เกลือ แล้วอาจผสมกับกะทิหรือน้ำมันบริโภคตามส่วนประกอบของน้ำพริกแกงแต่ละชนิด โดยอาจนำไปให้ความร้อนหรือไม่ก็ได้ นำไปประกอบอาหารได้ทันที  ด้วยพฤติกรรมของผู้บริโภคที่เปลี่ยนไปในการทำอาหารที่มีข้อจำกัดด้านเวลา จึงจำเป็นต้องหาผลิตภัณฑ์เครื่องแกงสำเร็จรูปที่ครบเครื่องครบรส และยังประหยัดเวลา ลดความยุ่งยากในการทำอาหารเหมาะสำหรับครอบครัวยุคใหม่ จึงต้องมีการปรับปรุงและพัฒนาผลิตภัณฑ์ที่หลากหลาย ใช้เทคโนโลยีเข้ามาช่วยให้ผลิตภัณฑ์สามารถเก็บไว้ได้นานยิ่งขึ้น รวมไปถึงการพัฒนาบรจุภัณฑ์ให้ทันสมัย สะดวกต่อการใช้งานของผู้บริโภคมากยิ่งขึ้นเช่น เครื่องแกงสำเร็จรูปประเภทที่เติมน้ำ หรือเติมเนื้อสัตว์และผักสามารถรับประทานได้ทันที บรรจุภัณฑ์เป็นรูปแบบที่สะดวกต่อการพกพา มีน้ำหนักน้อยและเป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม

ปัจจุบันโรงงานที่ประกอบกิจการเครื่องแกงสำเร็จรูปมีจำนวน 75 โรงงาน (ข้อมูลจากกรมโรงงานอุตสาหกรรม กระทรวงอุตสาหกรรม) ส่วนใหญ่จะขายภายในประเทศเป็นหลัก จะมีการส่งออกไปยังต่างประเทศในสัดส่วนที่ไม่มากนัก หากแต่กระแสอาหารไทยได้รับความนิยมไปแล้วทั่วโลก จุดเด่นที่สำคัญ คือ รสชาติที่คงความเป็นอาหารไทย จากที่ชาวต่างชาติมาท่องเที่ยวเมืองไทยได้รับประทานอาหารไทยและมีความชื่นชอบอาหารไทยมาก เมื่อกลับไปยังถิ่นฐานของตนเองแล้วก็ยังมีความต้องการรับประทานอาหารไทย จึงทำให้เกิดร้านอาหารไทยในต่างประเทศ และด้วยภาวะเศรษฐกิจชะลอตัวผู้บริโภคจึงเปลี่ยนไปจากรับประทานอาหารนอกบ้านเป็นการทำอาหารรับประทานเองในครอบครัว ส่งผลให้อุตสาหกรรมเครื่องแกงสำเร็จรูปไทยมีการขยายตัวเพิ่มขึ้นในต่างประเทศและมีแนวโน้มที่เพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง 

วัตถุดิบหลักของเครื่องแกงสำเร็จรูปได้แก่ พริก และวัตถุดิบอื่นๆ เช่น กระเทียม ข่า ตะไคร้ เป็นต้น ซึ่งส่วนใหญ่เป็นผลผลิตทางการเกษตร ที่มีอายุในการเก็บรักษา และมีความไม่แน่นอนทั้งปริมาณและราคา ทำให้ผู้ประกอบการส่วนใหญ่จะต้องมีการวางแผนการผลิตและการจัดซื้อให้มีประสิทธิภาพมากที่สุด เพื่อรักษาคุณภาพของวัตถุดิบให้ได้มาตรฐาน มีการทำสัญญาตกลงซื้อขายล่วงหน้ากับเกษตรกร โดยมีการกำหนดปริมาณ ราคา และระยะเวลาการส่งมอบล่วงหน้า จึงเป็นการลดความเสี่ยงจากการจัดหาวัตถุดิบในการผลิตไม่ได้ในบางฤดูกาล 

สถานการณ์ตลาดเครื่องแกงสำเร็จรูปของไทย
ตลาดในประเทศ ปัจจุบันตลาดเครื่องแกงสำเร็จรูปมีภาวะการแข่งขันสูงขึ้น ทำให้ผู้ประกอบการต้องมีการพัฒนาอย่างต่อเนื่อง ทั้งในด้านคุณภาพสินค้า  การนำเทคโนโลยีสมัยใหม่เข้ามาใช้ในกระบวนการผลิต มีการวิจัยและพัฒนาสินค้าใหม่ๆ เพื่อตอบโจทย์ผู้บริโภค  โดยเฉพาะผู้บริโภคในปัจจุบันให้ความสำคัญเรื่องสุขภาพมากขึ้น ดังนั้น การตัดสินใจซื้อผลิตภัณฑ์เครื่องแกงสำเร็จรูป ต้องดูรายละเอียดต่างๆ เช่น ฉลากที่แสดงไว้ในผลิตภัณฑ์ โดยนโยบายหลักของบริษัท คือ ผลิตภัณฑ์ทุกชนิดของ        “แม่ประนอม” ปราศจากสีเจือปน ไม่ใส่ผงชูรส และไม่ใส่วัตถุกันเสีย เพื่อผู้บริโภคจะได้รับความปลอดภัย” อีกทั้งยังนำพืชสมุนไพรไทยที่เป็นโภชนาการ อาหารเพื่อสุขภาพมาเป็นส่วนประกอบในการผลิตอีกด้วย ดังผลิตภัณฑ์ของ   “ตราแม่ประนอม” ชนิดแรก คือ น้ำพริกเผาไทย ที่ยังคงรสชาติความอร่อยแบบสูตรดั้งเดิม สามารถใช้ปรุงอาหารได้หลากหลาย เช่น ใส่ต้มยำ ทาขนมปัง แครกเกอร์ ทำแซนด์วิช จิ้มข้าวตัง หรือรับประทานเคียงกับผักสด นอกจากนั้นยังมี น้ำพริกแกงแบบไทยแท้ ด้วยส่วนผสมที่ลงตัวจากวัตถุดิบธรรมชาติของสมุนไพรไทย และเครื่องเทศ สามารถทำแกงรับประทานเองได้อย่างง่ายดาย อีกทั้งผลิตภัณฑ์น้ำจิ้ม  เครื่องปรุงรสกึ่งสำเร็จรูปและผลิตภัณฑ์อื่นๆ เช่น กุ้งป่นอบสำเร็จ ปลาป่นอบสำเร็จ และปลาร้าป่นอบสำเร็จ เป็นต้น สัดส่วนยอดขายตลาดในประเทศคิดเป็นร้อยละ 60 ช่องทางการจัดจำหน่ายโดยทางบริษัทฯ เป็นผู้ทำตลาดเอง โดยให้ความสำคัญกับ Customer Relationship Management แบ่งพื้นที่จำหน่ายออกเป็นเขตทั่วประเทศ สัดส่วนของยอดขายในตลาดดั้งเดิม คิดเป็นร้อยละ 60 ส่วนค้าปลีกสมัยใหม่ คิดเป็นร้อยละ 40 

ตลาดต่างประเทศ จากแนวโน้มอาหารไทยในต่างประเทศที่อยู่ในกระแสนิยมและการเติบโตของตลาดในต่างประเทศค่อนข้างสูง ทำให้มีโอกาสเติบโตอย่างต่อเนื่อง ปัจจุบันสัดส่วนยอดขายตลาดต่างประเทศ คิดเป็นร้อยละ 40 ทางบริษัทฯ มีจุดมุ่งหมายที่จะเจาะกลุ่มลูกค้าต่างชาติที่เดินทางมาประเทศไทย จากนโยบายส่งเสริมการท่องเที่ยว ซึ่งตรงนี้จะเป็นโอกาสทางการขยายตลาดต่างประเทศได้อีกทางหนึ่งด้วย และการออกงานแสดงสินค้าในต่างประเทศ เน้นการสาธิตสินค้าเพื่อให้ผู้บริโภคได้รู้จักและสัมผัสรสชาติอาหาร เน้นที่มาตรฐานความปลอดภัยของผลิตภัณฑ์เป็นหลัก

การเปิดเสรีประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน หรือ AEC บริษัทมองว่าน่าจะเป็นโอกาสในการขยายตลาดได้มากขึ้น เนื่องจากผลิตภัณฑ์ของ “ตราแม่ประนอม” เป็นที่รู้จักในตลาดอาเซียน เช่น มาเลเซีย สิงคโปร์ อยู่แล้ว จุดแข็งที่ได้เปรียบ คือ การรักษาแบรนด์ที่มีชื่อเสียง ประเด็นสำคัญที่ต้องเตรียมพร้อมรับมือ คือ การดูแลคุณภาพสินค้า จำหน่ายสินค้าในราคายุติธรรม รักษาความสัมพันธ์ที่ดีกับลูกค้า การจัดการส่งเสริมการขาย โดยเฉพาะต้องชี้ให้ผู้บริโภคเห็นถึงความแตกต่างระหว่างสินค้าของเรากับคู่แข่งต่างประเทศที่จะเข้ามาแข่งขันว่าคุณประโยชน์ที่ผู้บริโภคจะได้รับจากราคาที่แตกต่างกันคืออะไร เพราะความปลอดภัยและการดูแลสุขภาพเป็นสิ่งที่ผู้บริโภคยุคนี้ให้ความสำคัญ นอกจากนี้ ในการมุ่งสู่ตลาดต่างประเทศ หรือ AEC ต้องเตรียมพร้อมทำความเข้าใจกฎระเบียบการค้าตลอดจนวัฒนธรรมการบริโภคในประเทศนั้นๆ ให้เป็นอย่างดี เพื่อตอบสนองต่อความต้องการของผู้บริโภคได้สูงสุด

ตลาดส่งออกที่บริษัทสนใจเป็นพิเศษ ได้แก่ สหภาพยุโรป กลุ่มประเทศ CLMV กลุ่มประเทศ GCC     กลุ่มประเทศ สแกนดิเนเวีย (กลุ่มประเทศนอร์ดิก) และประเทศใกล้เคียง
ยอดขาย 5 อันดับ ของ “ผลิตภัณฑ์แม่ประนอม” ได้แก่ น้ำพริกเผาไทย น้ำจิ้มไก่ น้ำพริกเผาไทย สูตรผสมต้มยำ น้ำพริกแกง และน้ำพริกคลุกข้าวอื่นๆ ตามลำดับ
 

ภาพที่ 1 ตลาดส่งออกเครื่องแกงสำเร็จรูปของไทย ปี 2558
ที่มา: สถิติการค้าระหว่างประเทศของไทย กระทรวงพาณิชย์

แนวทางการพัฒนาผลิตภัณฑ์
ผลิตภัณฑ์เครื่องแกงสำเร็จรูปของไทย มีความ  โดดเด่นในเรื่องของคุณภาพ และรสชาติแบบไทยแท้ ผ่านกระบวนการผลิตในระดับอุตสาหกรรมที่ได้คุณภาพและมาตรฐานที่ดี สำหรับแนวทางการพัฒนาผลิตภัณฑ์จึงให้ความสำคัญกับการนำวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีมาพัฒนาผลิตภัณฑ์ให้เป็นรูปแบบที่สะดวกต่อการนำไปปรุง และรสชาติที่ได้มาตรฐาน ดีต่อสุขภาพ มีคุณค่าทางโภชนาการสูง เพื่อเพิ่มทางเลือกให้กับผู้บริโภคมากขึ้น เนื่องจากแกงบางอย่างนั้นเครื่องปรุงค่อนข้างยุ่งยาก การพัฒนาด้านบรรจุภัณฑ์เน้นรูปแบบที่สะดวกต่อการพกพา น้ำหนักไม่มากเพื่อลดต้นทุนการขนส่ง และเป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม ขณะนี้ทางบริษัทมีผลิตภัณฑ์รูปแบบใหม่ คือ เครื่องต้มยำ และเครื่องต้มข่ากึ่งสำเร็จรูปพร้อมเครื่องเทศอบแห้ง ตอบโจทย์ทุกความอร่อย เข้มข้น หอมกลิ่นเครื่องเทศคุณภาพ เนรมิตความอร่อยได้เพียงแค่ 7 นาที 

ข้อเสนอแนะเพื่อการพัฒนาอย่างยั่งยืน
1.    ประชาสัมพันธ์เผยแพร่อาหารไทยไปทั่วโลก หรือจัดโครงการส่งเสริมการท่องเที่ยวไทยในเรื่องของวัฒนธรรมอาหารไทย 
2.    สร้างแบรนด์ของสินค้าไทยให้เป็นที่รู้จัก ด้วยรสชาติความเป็นไทยแท้ที่มีเอกลักษณ์เฉพาะของส่วนประกอบต่างๆ ของผลิตภัณฑ์เครื่องแกงสำเร็จรูป รวมถึงสร้างความเชื่อมั่นให้กับผู้บริโภคเมื่อเห็นเครื่องหมาย PRODUCT OF THAILAND และ THAILAND TRUSTED QUALITY
3.    ควบคุมคุณภาพและมาตรฐานการผลิตให้เป็นสากล และรักษามาตรฐานดังกล่าวไว้ เพื่อให้ได้ผลิตภัณฑ์คุณภาพและเป็นที่ต้องการของลูกค้า
4.    มีความพร้อมในการปรับตัวให้สามารถปฏิบัติตามข้อกำหนดและกฎระเบียบใหม่ นอกจากนี้ยังต้องพิจารณาถึงการปฏิบัติตามมาตรฐานระหว่างประเทศรวมถึงมาตรฐานที่กำหนดโดยภาคเอกชนตามที่ลูกค้าอาจจะร้องขอเพิ่มเติม ซึ่งจะเป็นการช่วยสร้างมูลค่าเพิ่มให้แก่ผลิตภัณฑ์ 
....................................